Maçın hakemi Ümit Öztürk açısından aslında zor maç olmadı. Çok fazla kritik pozisyonla karşılaşmadı. Efecan’a yapılan üst üste faulleri çözemedi ve önlem alamadı. Colley maçta 2 kez sarı kartlık ihlal yaptı, karta gerek olmayan pozisyonda kart gördü. Hak ettiği sarı kartları görmedi. Maçın en çok tartışılan anı 7. dakikaydı. Hakem Efecan’a yapılan faulde oyunu devam ettirdi. Buna öfkelenen Efecan abartılı şekilde itiraz etti. Hakem de maçı durdurarak sarı kartını Efecan’a gösterdi. Hakem endrekt serbest vuruş kararı verdi. Tartışmalarda burada başladı.

Çok doğru uygulama

Bir oyuncu hakeme itiraz eder ve hakem sarı kart göstermek için oyunu durdurursa, oyuncunun itiraz ettiği yerden maça endirekt serbest vuruşla başlanır. Bu pozisyonda hakemin uygulaması çok doğruydu. Serbest vuruş sonrası Beşiktaş golünde faul yoktu. Hakem burada golü iptal ederek hata yapıyordu ki imdadına VAR yetişti. Doğru bir gol kararı verildi.

Zorbay Küçük, futbol ortamının gerginliğine rağmen sahada sakin kalmayı başaran ve kritik anlarda doğru kararlara imza atan bir yönetim sergiledi. 53’te Kemen’in ortasında top Djiku’nun eliyle buluştu. UEFA’nın eğitimlerinde kullandığı “Oyuncu kolunu bariyer olarak kullanıyor mu?” sorusunun tam karşılığı gibi bir pozisyondu. Djiku, kolunu topun önüne “bariyer” gibi koymuştu. Vücudunu genişleterek topun geçmesini engellemişti. Karar doğruydu. Penaltının hemen öncesinde Attamah’ın elle topu düzelttiği itirazları da gereksizdi. 75’te top Gökhan Sazdağ’ın koluna geldi. Yerinde bir VAR müdahalesiyle, doğru bir penaltı kararı çıktı. Gökhan’ın kolları doğal pozisyonun dışındaydı. 88’de Oosterwolde’nin Thiam’a yaptığı faulde ikinci sarı kart beklentileri oldu ama bu faul için ikinci sarı karta gerek yoktu.

Küfür etmiş olacak ki...

97’de Mert Hakan’ın Bahoken’i sırtından ittiği pozisyonda, faul kararı ve faule itiraz eden Mert Hakan ile Fred’e gösterilen sarı kartlar doğruydu. Barajı adımlayan Zorbay Küçük’e Fred bir şeyler söylüyor. Hakeme küfür etmiş olacak ki direkt kırmızı kart görüyor. Kullanılan serbest vuruş sonrası bu kez Mert Hakan hakeme doğru yönelerek bir şeyler söylüyor. Küçük ikinci sarı kartını çıkartıyor. Muhtemel hakeme karşı sportmenliğe aykırı bir dil kullanmış olması lazım. Her iki kırmızı kartta da hakem raporunu görmeden tam bir fikir sahibi olmak mümkün değil.

Onca yaşanandan sonra, hakemler için en zor hafta, bu hafta olacak. Allah yardımcıları olsun. Haftanın atamalarının en göze batan yanı, Trabzonspor’un açıklaması sonrası Mete Kalkavan’a ilk kez maç verilmiş olması. Kalkavan ataması hakemlere, kendilerine sahip çıkıldığı hissi verecektir. Ancak bu tavır göstermelik kalmamalı ve devamı gelmeli. Ayrıca uzun süredir görev alamayan başta Yaşar Kemal Uğurlu ve diğer hakemlerin de sahalara dönmesi gerekir.

Eleştirilebilir ama...

Üç büyük takım maçına atanan üç hakem için “Son maçlarında başarılıydılar, sınıfı geçmişlerdi” diyebilirim. Atamaları derinlemesine etüt edecek olsam elbet eleştirecek hususlar bulabilirim ama bu dönem farklı bir dönem. Elde hakem kalmadığı gibi maçlar da ardı ardına geliyor. Bu hafta bitmeden diğer hafta başlayacak. Haftaya derbi var ve aradan 5 gün geçmeden aynı maçtan bir daha oynanacak.

Karaoğlan’ın formu malum!

MHK elle tutulur hangi hakemi bulursa atamaya bakıyor. Çok fazla inceleyecek durumda değil. Sezon başı düğme yanlış iliklendiği için bugün yapılacak bir şey kalmamış görünüyor. Ülkenin bir numaralı hakeminin durumu ortada. Mental ve fiziksel olarak hazırlanması için zamana ihtiyacı var. Atilla Karaoğlan deseniz performansı malum. Tahmin ediyorum ki Abdülkadir Bitigen perşembe akşamı Ankaragücü Hatay maçından sorunsuz çıkarsa iki derbiden birisi onun olur. Diğeri de Arda Kardeşler’e gider. Meler’in yaşadıkları ve Atilla Karaoğlan’ın formu MHK’yi çıkmaza sokmuş görünüyor.

Cuma 20.00’de Süper Lig ve VAR hakemlerinin katıldığı bir toplantı yapıldı. Toplantıya, TFF Başkanı Mehmet Büyükekşi, TFF Genel Sekreteri Taner Senseven, Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Aztopal, MHK Başkanı Ahmet İbanoğlu, MHK Üyeleri Tolga Özkalfa ve Ünsal Çimen katıldı. Hakemler perşembe Riva’da toplanmalarına rağmen yurt dışında bulunan Atilla Karaoğlan, Arda Kardeşler ve diğer görevli hakemlerin de görüşmede bulunmaları için Büyükekşi’den süre istediler. Cuma bütün gün Riva’da olan Büyükekşi, programlarını iptal ederek hakemlerin bir araya gelmesini bekledi.

Özkalfa’ya öfke!

Hakemler, MHK üyelerinin Riva’da iki gün boyunca bulunmalarına ve desteklerine rağmen Başkan Vekili Tolga Özkalfa’nın Riva’da olmamasına ve Büyükekşi ile yapılan toplantıya ucu ucuna yetişmesine öfkeliydiler. Hakemler, önce kendi aralarında bir değerlendirme yaptılar. Halil Umut Meler’in yaşadığı elim olayı kullanarak, lehlerine kazanç sağlamaya çalışıyormuş algısı oluşturmamak için özlük haklarıyla ilgili bir talepte bulunmama kararı aldılar. İsteklerini yazılı metin haline getirdiler.

25’e 8 ‘çıkalım’ kararı

Bazı hakemler maçlara çıkılması kararına itiraz ettiler. “Bir süre daha çıkmayalım!” dediler. Bunun üzerine kapalı oylama yapıldı. 25’e 8 maçlara çıkalım kararı çıktı. Büyükekşi, hakemlere karşı sıcak ve pozitif yaklaştı. Döneminde Türk futbolunun aşama kaydettiğini, 2024 başarısını ve 2032’de düzenlenecek organizasyonu işaret etti. Geçmiş başarılarından bahsetti. Hakemlerle birlikte yeni başarılara ulaşmak istediğini söyledi.

Çınar’a cevap yok!

Büyükekşi, sahte rapor, Serkan Çınar açıklamaları, Trabzonspor açıklaması gibi konularda bir soruşturma başlatmaya ya da bir açıklama yapmaya gerek duymadığını söyledi. “Aslı olmayan her konuda açıklama yaparsak bu işin sonu gelmez! Rapor iddiasını araştırdık sorun olmadığını gördük, Çınar’ın açıklamaları dayanıksız, susup susup 5 yıl sonra neden konuşmuş ki, Trabzonspor’a da ben herhangi bir söz vermedim!” dedi.

Performans değerlendirmesi

Kulüplerde yer alan sportif direktörlük gibi bir mekanizmanın hakemlikte de oluşturulması gündeme geldi. Mustafa Aztopal’ın bu göreve getirilmesi konuşuldu. Aztopal, hakemlerle Büyükekşi ve yönetim arasında yaşananlar konusunda köprü vazifesi görecek. Büyükekşi, hakemlerin taleplerinin aksine devre arası performans değerlendirmesi yapılacağını ve yeni klasman belirleneceğini söyledi.

Maçı yöneten Kuzey Makedonyalı Aleksandar Stravrev 46 yaşında tecrübeli bir hakem. 15 yılı aşkın süre uluslararası düzeyde maç yönetme tecrübesi var. Fakat çok üst düzey maçlara çıkamamış bir isim. Kariyerinde bir kaç Şampiyonlar Ligi maçı var. Dün akşam sorunsuz bir maç tamamladı.

Faul standardı yüksekti. Kullandığı sarı kartlar yerindeydi. Farklı biten maçta sıkıntıya düşmedi. İkinci yarının hemen başında, Dzeko ceza sahasında yerde kalınca Makedon hakem doğru bir penaltı düdüğü çaldı. Savunma oyuncusu Dzeko’yu açık bir şekilde formasından tutarak çekmişti. Hakem yanılmadı.

Yıllarca futbolun bütün paydaşları, şiddet olaylarını körüklerken, TFF ve TFF’nin disiplin kurulları sesini çıkartmadı. Ceza vermek yerine neredeyse özür dileyen kararlar aldılar. Düşük cezalara mevzuat izin vermediyse, mevzuat değiştirildi. Her mevzuat değişikliğinde cezalar daha da komik hâl aldı. Parasını verenin ceza almadan kurtulduğu maddeler talimata eklendi. Yaşananların ardından, TFF Başkanı Büyükekşi dün bir basın toplantısı düzenledi. Toplantı bitimi hayal kırıklığına uğradım. 11 Aralık gecesi çok üst perdeden konuşmuştu. Bu kez daha sakin ve itidalliydi. Sadece birkaç hususu açıkladı. Beklediğim radikal kararları duyamadım. Çözümleri zamana yaydı. Disiplin talimatında devre arası değişikliğe gidileceğini, hak mahrumiyeti ve para cezasına ilave tedbirler geleceğini açıkladı. Liglerin salı günü başlayacağını duyurdu.

Geri adım attılar ama..

TFF ve MHK yönetiminin hastanede Meler’i ziyaret ettikleri gün, hakemler hastaneden ayrılmışlar ve TFF-MHK yönetimiyle bir araya gelmemişlerdi. Bu bir tepkiydi. Maçlara çıkmama kararlılıkları vardı. Hakemler aynı gün, bakanlarla görüştüler. Kendilerine en üst düzeyde güvence verildi, maçlara çıkma konusunda fikirlerini tekrar gözden geçirmeleri istendi. Akşam saatlerinde TFF yönetimi FIFA hakemimiz Arda Kardeşler’in öncülük ettiği bir grup hakemle Ankara’da bir araya geldi. Hakemler bu toplantıda geri adım attılar ve maçlara çıkacaklarını söylediler. Hakemler eşleriyle birlikte hafta sonunu bir arada geçirmek istediklerini TFF yönetimine ilettiler. TFF de bu talebe olumlu karşılık verdi ve hafta sonu için planlama yaptı.

İşte hakemlerin sıkıntıları

Ben bu yazıyı yazdığım saatlerde hakemler çevrimiçi toplantı yaparak son durumu değerlendiriyorlardı. Bazı hakemler maçlara bu kadar erken çıkılmasına muhalefet etseler de toplantı sonrası liglerin başlamasıyla ilgili kararın değişeceğini sanmıyorum. Bazı hakemler sıkıntı duydukları hususların olduğunu, bu hususlarla ilgili bir güvence alınmadan maçlara çıkma kararı alınmasını eleştiriyorlar.

Şu konulardan sıkıntılı olduklarını dile getiriyorlar:

1- Yalnız olduklarını düşünüyorlar

Hakemler yalnız olduklarını ve hiç bir kurum ya da kişiden bekledikleri desteği bulamadıklarını söylüyorlar. Zaman zaman TFF sitesinden yapılan hakem konulu açıklamaların onları incittiğini ve hedef tahtası haline geldiklerini düşünüyorlar. “Devre arasına kadar maç alamayacak, sezon sonuna kadar maç alamayacak, bu performans klasman değerlendirmelerinde göz önünde bulundurulacak.” gibi açıklamaların onları yıprattığını, hedef yaptığını ve kaygıya sürüklediğini belirtiyorlar.

2- Algoritmaya karşılar

Rutinin dışında dinlendirilen hakemler için gerekli izahatın yapılmamasının ekip içinde moral bozukluğu doğurduğunu söylüyorlar. Uzun zaman maça çıkmayan hakeme MHK’nin, “Atamaları algoritma yapıyor.” mazeretine sığınmasına öfkeliler. Algoritmaya karşılar. Algoritmadaki verilerin şeffaf olmadığından yakınıyorlar.

3- Destek bekliyorlar

Kulüpler tarafından yapılan açıklamalara ya da haklarında gündeme getirilen iddialara kurumsal saygıdan dolayı cevap veremediklerini, bu konuda TFF ve MHK’nin kendilerine yeteri kadar destek olmadıklarını ifade ediyorlar. Yakın zamanda Trabzonspor’un yaptığı “Bize söz verdiler!” açıklamasına cevap verilmemesinden ve Mete Kalkavan’ın maç alamamasından yakınıyorlar.

4- Klasmandan rahatsızlar!

Daha önce yılda bir kez hakem klasmanı belirleniyordu. Sezon performansına göre tenzil ve terfiler oluyordu. Bu mevzuat değişti. Artık yılda iki kez terfi/tenzil yapılıyor. Hakemler bu maddenin kendileri için bir tehdit unsuru olarak kullanıldığını düşünüyorlar. (Büyükekşi de basın toplantısında ‘Devre arası hakem klasmanları belirlenecek!’ dedi) Devre arasında “Terfi olabilir ancak tenzil olmamalı.” diyorlar. Sezon ortası bazı hakemlerin listeden çıkartılması durumunda, bunun bir kulübün talebiyle gerçekleştiği kabulünün oluşacağını dile getiriyorlar.

5- Geç kaldıkları görüşündeler

11 Aralık rezaletinin yaşandığı gün MHK Başkan ve yetkililerinin hakem Halil Umut Meler’in yanına gelmekte geç kaldıklarını düşünüyorlar. O gece ne yapıp edip MHK Başkanı Sayın İbanoğlu’nun Meler’in yanında olması gerektiğini söylüyorlar.

6- Başkana kırgınlar

Sayın Büyükekşi’nin basın toplantısında rezaleti gerçekleştiren kulüp başkanını eleştirmek bir yana onunla ilgili “Yıllardan beri Faruk Başkanımızı tanıyoruz, böyle birisi değildi.” ifadesine fazlasıyla kırılmışlar.

11 Aralık Türk futbolunun kara gecesi olarak tarihe geçti. O gece yayıncı kuruluştaki Trio programını tamamlar tamamlamaz, program arkadaşım Bülent Yıldırım’la birlikte ilk uçakla Ankara’ya geçerek, Halil Umut Meler’i ziyaret ettik. Hastaneye 04.00 civarı ulaştığımızda hakemlerin destek için hastaneye geldiklerine şahit oldum. Hastanede olmayan hakemler de en geç saat 08.00 olacak şekilde organize olmuşlardı. Yaşanan bu alçak saldırıya karşı tek vücuttular, kararlıydılar. Aralarında müthiş bir dayanışma gördüm. Bütün hakemler, TFF’nin ligleri erteleme kararını açıklamadan çok önce maçlara çıkmayacaklarını Futbol Yönetim Sistemi üzerinden MHK’ye bildirmişlerdi. Yani ligleri ertelemekten başka seçenek bırakmamışlardı.

Birlikte karar verecekler

Halil Umut Meler sağlığına kavuşmadan ve onun da olduğu bir toplantıda birlikte karar almadan maçlara çıkmama konusunda kararlıydılar. Hastaneye gelecek olan TFF Başkanı, Yönetim Kurulu, MHK Başkan ve üyelerini beklemeden, onlarla yan yana gelmeden hastaneden ayrıldılar. Bu tutumları; TFF ve MHK’nin iradesiyle hareket etmediklerini, bütün kararları kendi iradeleriyle aldıklarını, TFF yönetimi ve MHK yönetimine de kırgın olduklarını gösteriyordu. Yaşananlar hakemlerle birlikte tüm hakem ailelerini de fazlasıyla yıprattı. Duygusal olarak toparlanmaları zaman alacaktır. Başta Halil Umut Meler ve ailesi olmak üzere tüm hakemlere ve ailelerine tekrardan geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.

Maçın öneminin UEFA Hakem Kurulu da farkında... İtalyan Başkan Rosetti, en güvendiği hakemlerden olan vatandaşı Daniele Orsato’yu temsilcimizin maçına atayarak risk almamış görünüyor. İtalyan hakem, 2020 Avrupa Şampiyonası, 2022 Dünya Kupası turnuvalarında görev aldı. Görünen o ki 2024 Avrupa Şampiyonası kadrosunda da olacak. Yaklaşık 17 sezonda Serie A’da 280 maç yönetti. Ülkesinde geçtiğimiz cuma gecesi oynanan Juventus-Napoli maçında düdük çaldı. 13 yıllık uluslararası tecrübe sahibi, 12 sezondur Şampiyonlar Ligi’nde düdük çalan bir isim. 2020’de PSG-Bayern Şampiyonlar Ligi finalinin hakemiydi. 48 yaşında, tecrübesinin zirvesinde bulunan İtalyan hakem, kariyeri itibarıyla bu maça fazlasıyla uygun bir isim.

Yardımcılarına güvenmiyor

İzlediğim maçlarında futbola prim tanıyan, kartlarını kullanırken temkinli, kırmızı kartlarını kullanırken biraz cimri tarafı var. Yardımcı hakemlerine fazla güvenmiyor ve yardımcılarıyla uyum problemi yaşıyor. Orsato’nun kariyerinde aklımda kalan bir önemli hatası var. 2018 Dünya Kupası’nda VAR kadrosunda görev yapmıştı. Nijerya-Arjantin maçında Cüneyt Çakır’ı penaltı olmayan bir pozisyonda kenara davet etti. Nijerya lehine hatalı penaltı verdirmeye kalkmıştı. Çakır, onun bu hatasına katılmadı, pozisyonu monitörde izledi ve penaltı kararı vermedi, maçı kurtardı.